Ngày chia tay đơn vị thực tập, chú Trưởng cứ níu giữ chúng tôi trên phòng khách bằng những câu chuyện đã xưa, xưa lắm rồi của chú. Đó là sự trải nghiệm của một người lính hình sự, là những thử thách của một người đi trước chúng tôi. Trong những câu chuyện chú kể chúng tôi nghe đều đượm chứ những bài học về cuộc sống, về con người và cái chết.

Khi chúng tôi chuẩn bị bước chân lên xe để trở về trường, chú cầm tay từng đứa một rồi nhẹ nhàng nói, Sau này các cháu nên bớt chút thời gian để quay về nơi này. Chú sẽ đưa các cháu ra biển và ra nghĩa trang. Ra biển để thấy rằng con người thật nhỏ bé. Ra nghĩa trang để biết rằng nơi đây là đích đến của mỗi người. Tiền tài, danh vọng chẳng là gì khi đến đây.

Câu nói đó tôi coi nó là một lời hứa, một cái cớ để trở lại nơi đây nhưng nó còn là một bài học lớn cho tôi. Tôi nghĩ nhiều hơn về nó và nghĩ nhiều về con người. Thực ra, đến một độ tuổi nào đó trong đời, rồi ai cũng nhận ra điều đó. Người ta sẽ biết chân quý cuộc sống của mình hơn, bao dung hơn và hiểu đời hơn. Nhưng tôi nghĩ, cái tuổi đó phải đi qua hết thời tuổi trẻ. Bởi vì những người trẻ tuổi như chúng tôi đây, mấy ai hiểu hết được ý nghĩa của cuộc sống đâu.

Dạo này trên các trang mạng xã hội đồng loạt đăng tin về tử tù Nguyễn Đức Nghĩa. Nếu đi ngược lại, anh ta là một ca sĩ thì ắt hẳn đó là một hiện tượng của năm và tiếng tăm của anh ta sẽ được lưu mãi trong lòng cả một thế hệ. Nhưng tất cả đều chung một thông tin về tử tù Nguyễn Đức Nghĩa bị tử hình bằng hình thức tiêm thuốc độc vì phạm tội giết người man rợ và cướp tài sản trong vụ xác chết không đầu trên tầng thượng khu chung cư G4 tại Trung Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội năm 2010.

Đó cũng là một cái chết. Cái chết cho sự trả giá vì những hành vi trái với đạo đức con người. Một sinh linh sẽ không bao giờ được siêu thoát và cái chết đó sẽ ám ảnh cả xã hội loài người. Và trong nghĩa trang của những người chết, sẽ xuất hiện những bóng ma dập dờn bơi bởi sự ân hận vì những ngày được sống.

Bất giác tôi nhớ đến câu nói, "Con người sinh ra không phải là hạt cát hư vô mà là để in dấu trên mặt đất, in dấu trong tim người khác".